Tục đeo khăn tang là một nghi lễ cực kỳ quan trọng và trang trọng trong nền văn hóa đám tang của người Việt Nam. Đây là một trong những phong tục có từ rất lâu đời trên thế giới và ở nước ta.
Tuỳ theo mỗi nền tôn giáo khác nhau sẽ có “tang phục” và “trang phục” khác nhau. Ví dụ đạo Công Giáo có thể sẽ không giống đạo Phật hay Tin Lành về trang phục trong đám tang. Trong bài viết này đội ngũ biên tập viên của Sala Garden – chúng tôi không đi sâu và chi tiết nhưng sẽ khái quát chung về vấn đề này.
Nguồn gốc của việc mặc tang phục trong đám tang
Nghi lễ tang trong văn hóa Việt Nam có nguồn gốc từ thời kỳ nhà Tống, Trung Quốc, và qua thời gian, đã trải qua sự biến đổi, lược giảm hoặc bổ sung theo đặc trưng văn hóa của từng vùng miền. Các nghi thức quan trọng như phát tang, di quan, hạ huyệt vẫn giữ được tính chất trọng đại và đặc biệt trong lễ tang ngày nay, không mất đi giá trị lịch sử và tâm linh.
Tính đến thời điểm hiện tại, chưa có nghiên cứu cụ thể nào tập trung phân tích chi tiết về nguồn gốc của trang phục tang trong văn hóa Việt Nam. Trước đây, con cháu của người quá cố thường ăn mặc lôi thôi, thể hiện sự tiều tuỵ để bày tỏ lòng tiếc thương. Tuy nhiên, với sự phát triển của xã hội và ảnh hưởng của văn hóa phương Tây, phong cách tang phục không còn bị ràng buộc như trước đây. Các nghi thức cũng đã trải qua sự đơn giản hóa, điều này phản ánh lối sống hiện đại nhưng vẫn giữ được sự kính trọng và tôn trọng đối với người đã khuất.
Tang phục trong lễ tang ở Việt Nam đặt ra các quy định chặt chẽ. Thay đổi của trang phục phụ thuộc vào mối quan hệ cụ thể giữa người sống và người đã khuất, tạo ra sự linh hoạt và phù hợp theo từng tình huống khác nhau. Điều này là một minh chứng cho sự đa dạng và sự phản ánh của nền văn hóa Việt Nam trong lễ tang truyền thống.
Tang phục đối với các thành viên trong gia đình
1. Tang phục của con trai khi cha mẹ mất
Tất cả con trai, từ trưởng nam trở xuống, khi mẹ khuất đều phải mặc một chiếc mũ vành tròn, thường được gọi là “khăn vành ré” được bện bằng những sợi chuối tinh tế. Chiếc mũ này có miếng vải sô cột ngang với sợi dây chuối, bện nhỏ trên mũ và quai quàng xuống cằm. Nếu có tóc dài, con trai cần buông tóc xoã tự nhiên.
Trang phục tang bên trong thường được làm từ vải gai màu trắng, với một chiếc áo vải sô phủ bên ngoài. Thắt lưng ngoài áo thường được làm từ dây chuối, và chân đi đất để thể hiện lòng chí hiếu. Trong trường hợp mất cha, áo phải được may trái sống lưng và xổ gấu, cũng như quần. Đối với trường hợp mất mẹ, quần áo tương tự nhưng không xổ gấu.
Khi cha mất, tất cả con trai đều phải sử dụng gậy tre trúc. Trong khi đó, khi mẹ khuất, con trai sẽ sử dụng gậy vông, còn được gọi là cây ngô đồng.
- Tham khảo: dịch vụ tang lễ trọn gói tphcm
2. Tang phục của con dâu khi cha mẹ chồng mất
Theo quan điểm cổ nhân “dâu con rể khách,” khi cha mẹ chồng mất, con dâu, đặc biệt là dâu trưởng, sẽ mặc khăn sô và trang phục tương tự như người chồng, nhưng không cần chống gậy. Đầu đội mũ lúp, hai lớp trong bằng vải thô, gai xấu. Bên ngoài, áo vải sô kèm theo dây chuối nhỏ quàng một vòng thả xuống cằm, xõa tóc, và thêm một chiếc khăn tang có đôi.
3. Tang phục của con gái khi cha mẹ mất
Khi cha mẹ mất, tất cả con gái, dù lớn hay nhỏ tuổi, đều mặc trang phục tương tự như con dâu, với sự khác biệt duy nhất là có xổ gấu hay vén gấu, tùy thuộc vào trường hợp cụ thể.
Nếu con gái đã kết hôn và gia đình chồng không chấp nhận, họ sẽ phải mặc trang phục tang bằng vải gai hoặc vải thô xấu.
4. Tang phục của con rể khi bố mẹ vợ mất
Khi bố mẹ vợ mất, con rể sẽ mặc quần áo trắng dài bằng vải gai xấu, đội mũ mấn. Mũ mấn bao gồm một chiếc khăn trắng quấn vành, thêm một miếng vải màu trắng, phủ lên giữa khăn tang, cùng với sợi dây chuối nhỏ quàng trên đầu, bung quay xuống cằm.
Con rể không cần chống gậy, có thể đi giày vải, giày gai hoặc chỉ đi chân đất tùy thuộc vào sự thoải mái và quyết định cá nhân.
5. Tang phục cho các cháu
Các cháu, bất kể là con trai hay con gái, đều phải mặc tang phục khi đối mặt với sự mất mát của ông nội hoặc bà nội, nhất là cháu đích tôn. Cháu trai sẽ mặc tang phục như con rể, thường đi chân đất hoặc mang giày rơm để thể hiện lòng kính trọng với ông bà.
Cháu gái sẽ đội mũ lúp, nhưng chỉ được làm từ một chiếc vải gai thô xấu, không được trang trí bằng gai. Tóc phải được xõa, và trang phục bằng loại vải trắng gai thô xấu.
Trang phục của người tham dự lễ tang
Trang phục của người tham dự lễ tang thường được ảnh hưởng bởi văn hóa và tôn giáo mà họ theo. Tuỳ theo văn hoá vùng miền hay tại khu địa phương mà sẽ có trang phục khác nhau.
Văn hóa Phương Tây sẽ chọn kiểu trang mục là màu đen truyền thống, còn người Á Đông sẽ có màu trắng hoặc đe. Tuy nhiên, nhìn chung khi tham dự đám tang thì sẽ có một số tiêu chuẩn chung
- Kín đáo, lịch sự
- Chọn màu trắng hoặc màu tối
- Tránh mặc các màu áo loè loẹt
- Không nên đeo nhiều trang sức
Dưới đây là mô tả về trang phục của người tham dự lễ tang trong đạo Phật và đạo Công Giáo mà đội ngũ Sala Garden mời độc giả tham khảo
Đối với đạo Phật
Trang phục trong Phật giáo thường thể hiện sự tôn trọng và kính trọng đối với giáo lý và truyền thống của đạo.
- Áo trắng hoặc màu tối nhạt: Người tham dự lễ tang thường mặc áo trắng hoặc áo màu tối nhạt, thể hiện sự trang nghiêm và tôn trọng đối với sự ra đi của người chết.
- Quần áo kín đáo: Trang phục nên che phủ cơ thể một cách đứng đắn và tôn trọng. Tránh những trang phục gợi cảm hoặc không được kín đáo như váy ngắn, áo hở…
- Không trang sức lòe loẹt: Tránh đeo những trang sức lớn, sặc sỡ, để tập trung vào tinh thần trang nghiêm.
- Khăn trắng hoặc đen: Nhiều người tham dự có thể đeo khăn trắng hoặc đen như biểu tượng của sự tôn trọng và tiễn đưa cho người chết.
Đối với đạo Công Giáo
Trong nghi thức tổ chức tang lễ cho người Công Giáo thì chúng ta quen với 3 màu sắc chủ đạo đó là: đen, trắng, và màu tím thể hiện cho sự chia buồn, mất mát, tang thương và màu hi vọng.
- Váy và áo trang trí: Phụ nữ thường mặc váy hoặc trang phục trang trí, thể hiện tinh thần trang nghiêm và tôn trọng. Đối với nam giới, áo sơ mi và quần tây là lựa chọn phổ biến.
- Màu đen hoặc màu tối: Màu đen thường được coi là màu truyền thống cho lễ tang trong đạo Công Giáo, nhưng màu tối khác cũng được chấp nhận.
- Khăn đen hoặc phụ kiện truyền thống: Người tham dự có thể đeo khăn đen hoặc các phụ kiện khác như nơ đen như biểu tượng của tang lễ.
- Tránh trang phục quá mầu mè: Trang phục nên lành mạnh, tránh các chi tiết quá mầu mè hoặc lòe loẹt.
Hiện nay thì về màu sắc của tang phục không còn quá khắt khe và theo tiêu chuẩn từ quá khứ Một số gia đình kiểu hiện tại đã chọn sẵn màu sắc như đen hết hoặc trắng hết cho toàn đại gia đình tang quyến để tạo nên một sự thống nhất.
Kết luận
Trên đây là một mô tả chi tiết về trang phục tang trong nghi thức đám tang của người Việt Nam. Chúng tôi biết các kiến thức trên có thể vẫn chưa đầy đủ hoặc thiếu sót, rất mong quý độc giả thông cảm và có thể gửi các thông tin bổ sung về hòm thư của đội ngũ biên tập viên.
Hoa viên Sala Garden hy vọng rằng bài viết này sẽ mang lại thông tin hữu ích và giúp độc giả hiểu rõ hơn về truyền thống và ý nghĩa của nghi lễ tang trong văn hóa Việt Nam.
