Tục cải táng, hay còn được gọi là bốc mộ, sang cát, hoặc sang tiểu, là một phần của truyền thống tâm linh trong nghi lễ tang của người Việt. Thông thường, nó được thực hiện sau một khoảng thời gian, thường là ba năm đoạn tang hoặc một khoảng thời gian lâu hơn. Dưới đây là một số thông tin liên quan đến tục cải táng mà hoa viên Sala Garden xin chia sẻ với độc giả.
Tục cải táng là gì
Cải táng là việc đào huyệt mộ và di chuyển hài cốt người đã khuất từ mộ cũ sang chôn ở một địa điểm mới. Quá trình này thường đi kèm với các nghi lễ và thủ tục tâm linh.
Tục cải táng có nguồn gốc từ khu vực Bắc Bộ nên có thể thấy rằng nghi lễ bốc mộ sẽ phổ biến hơn là các tỉnh trong phía Nam. Tuy nhiên, không phải trong Nam không có tục bốc mộ, rất nhiều người trong miền Nam có xuất xứ từ các khu vực phía Bắc.
Một số nghi thức mà độc giả có thể tham khảo thêm
Nguồn gốc của tục cải táng ở Việt Nam
Thời kỳ Bắc thuộc đã để lại dấu tích của việc khai quật mộ Hán, đặc biệt là của các quý tộc và gia đình giàu có người Hán, cho thấy rằng các mộ này được xây dựng rất kiên cố. Những nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tục cải táng được nhập vào nước ta thông qua sự tương tác với người Trung Quốc, đặc biệt là những người đến làm việc tại vùng Giao Chỉ. Họ mang theo phong tục đưa hài cốt về chôn tại quê hương.
Theo “Đại Việt sử ký toàn thư”, khi Triệu Đà trị vì ở Nam Việt, ông đã nói với sứ giả của nhà Hán rằng “mồ mả của gia đình tôi nay ở Chân Định,” thể hiện sự quan tâm của nhà Triệu đối với việc quản lý mộ phần tổ tiên.
Tục cải táng, hay còn được gọi là bốc mộ, sang cát, sang tiểu, là một nghi lễ thực hiện sau một khoảng thời gian, thường là ba năm đoạn tang hoặc vài năm sau. Quá trình này bao gồm đào huyệt mộ lên, nhặt xương cốt người đã mất, đặt vào tiểu sành hoặc quan quách, sau đó chôn ở một địa điểm mới.
Vì sao cần cải táng mộ
- Gia đình có thể không đủ điều kiện kinh tế để lo liệu ban đầu và chọn cải táng sau này khi có khả năng tài chính tốt hơn.
- Mộ cũ có thể bị sụt lở, ngập nước, hoặc gặp vấn đề môi trường khác, gây ảnh hưởng đến ngôi mộ và hài cốt.
- Gia đình có thể muốn chuyển vị người thân về khu nghĩa trang gần nhà để thuận tiện cho việc thăm nom và duy trì mộ.
Các bước cần thiết trước khi cải táng mộ
Công đoạn chuẩn bị cải táng là một quá trình quan trọng và cần phải được thực hiện một cách cẩn thận. Dưới đây là các bước chuẩn bị cơ bản:
- Xem ngày và giờ phù hợp: Xem lịch âm dương và tìm ngày, giờ phù hợp theo phong thủy để tiến hành cải táng, tránh những ngày xấu.
- Lựa chọn nơi chôn cất mới: Chọn mảnh đất mới phù hợp, chưa từng bị đào xới, có độ thông thoáng tốt, và không gặp vấn đề pháp lý. Thông thường thì gia đình sẽ chuyển đến nơi tốt hơn về vị trí và khuôn viên.
- Lựa chọn Tiểu Quách: Chọn tiểu quách (nơi chứa xương cốt) với thiết kế, màu sắc và chất liệu phù hợp với mong muốn và truyền thống gia đình.
- Chuẩn bị vật dụng: Chuẩn bị vật dụng cần thiết như tiểu quách, quan quách, các vật trang trí, và đặc biệt là tiền lễ.
- Chuẩn bị đồ che mưa nắng: Trong trường hợp thời tiết không thuận lợi, chuẩn bị vật dụng che mưa nắng để bảo vệ quá trình cải táng.
Các công việc trong quá trình cải táng
Những bước này là quan trọng để đảm bảo rằng quá trình cải táng được thực hiện một cách trang trọng và tôn kính theo truyền thống và phong tục của người Việt.
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ những thứ cần thiết, gia chủ bắt đầu chọn ngày và giờ phù hợp. Thông thường, khi xem xét ngày, mọi người sẽ tránh những ngày xấu theo phong thủy, những ngày xung với năm mà người đã khuất và con trưởng trong dòng họ. Điều này xuất phát từ quan niệm rằng khi người đã mất, mọi trách nhiệm đều ném vào vai con trưởng.
Cải táng bốc mộ là một phần của văn hóa lâu dài của người Đông Nam Á. Việc chọn huyệt mộ cũng là một công đoạn quan trọng không kém. Để loại bỏ mọi chướng ngại và giữ cho quá trình diễn ra thuận lợi, huyệt mộ nên được chọn ở những nơi chưa từng bị đào xới, đất bằng phẳng và có màu nâu tươi. Đồng thời, nó cần có độ thông thoáng, hệ thống đường xung quanh phải thuận tiện và không có tranh chấp pháp lý.
Tại các vùng đồng bằng Bắc Bộ, phong tục cải táng bốc mộ thường tuân theo 4 bước như sau:
Bước 1: Gia đình tiến hành cúng tổ tiên tại nhà, thông báo về việc cải táng bốc mộ trong khoảng thời gian đã lên lịch.
Bước 2: Lựa chọn kỹ lưỡng Tiểu và quách theo thiết kế, màu sắc, và chất liệu phù hợp với từng gia đình. Khi đặt quan, mở nắp quan và rót một ít rượu mạnh để tẩy rửa và xua đuổi âm khí. Tách và xử lý còn thịt chưa phân hủy cẩn thận, sau đó đưa đến nhà tang lễ để hoả táng. Phần cốt còn lại cũng cần được vệ sinh sạch sẽ trước khi xếp gọn vào Tiểu và quách. Xếp lần lượt đá thạch anh, giấy trang kim, áo bọc cốt, tiền xu cổ, thất bảo và lá vàng – bạc, vải gấm thêu hoa, bông cúc hoặc bông nhài khô vào và đóng nắp Tiểu quách. Cố định vững vị trí bằng thanh gỗ đã chuẩn bị.
Bước 3: Chọn giờ hoàng đạo phù hợp để đặt xuống huyệt mộ, sau đó lấp đất lại và xây dựng mộ hoàn thiện. Tổ chức lễ tạ mộ và hàn long mạch cho mộ mới.
Lưu ý khi tiến hành cải táng bốc mộ tránh điềm xui rủi
Những kinh nghiệm được chia sẻ ngay sau đây đã được ông cha ta đúc kết lại tỉ mỉ từ thực tế và được truyền từ đời này sang đời khác. Cụ thể:
- Xem xét tuổi của chủ nhà: Trước khi tiến hành cải táng mộ, gia đình nên xem xét tuổi của người đàn ông lớn tuổi nhất trong gia đình để chọn ngày và giờ thuận lợi nhất trong vận mệnh để tiến hành mọi công việc một cách may mắn và trôi chảy.
- Xem xét vị trí đặt mộ: Việc chọn vị trí đặt mộ đòi hỏi sự cân nhắc tỉ mỉ. Nếu ở khu vực đồng bằng, gia đình chỉ cần chọn một khu đất mới và thoáng đãng. Tuy nhiên, nếu ở vùng núi, điều này trở nên phức tạp hơn, đòi hỏi chọn những nơi có đất hai bên với sự ôm trọn của lòng hổ, lưng tựa vào núi cao, và đầu hướng theo hướng thuỷ tụ.
- Thời điểm tiến hành tất cả các công việc liên quan đến cải táng mộ phải là vào buổi tối hoặc trước 5 giờ sáng hôm sau. Nếu xương cốt của người đã khuất tiếp xúc trực tiếp với ánh mặt trời, có thể dẫn đến việc chúng đổi màu đen và trở nên nhạt màu.
- Thời gian không nên thực hiện cải táng: Dựa trên kinh nghiệm của ông cha để lại, khi đào mộ và gặp phải một trong ba trường hợp sau: Thứ nhất, gặp phải con rắn màu vàng; Thứ hai, gặp phải dây tơ hồng bọc quanh nắp quan; Thứ ba, gặp phải đất khô, không có nước đọng hoặc có nước đọng thành hình dạng giọt sữa, gia đình cần ngay lập tức lấp đầy.
Hy vọng rằng bài viết này đội ngũ Sala Garden sẽ mang đến cho bạn những thông tin chi tiết, rõ ràng nhất về phong tục cải táng mộ, một nét văn hóa tinh thần truyền thống không thể thiếu đối với cộng đồng người Việt.
